Śnieżko Aleksander, krypt.: As, A.S., Błocki, S.A., R.O., W-n (1896—1975), kolekcjoner, regionalista, historyk poczty, filatelista.
Ur. 6 II w Kiejdanach, był pogrobowym synem Juliana (zm. 1895), urzędnika, i Heleny z Wysockich. Miał starsze rodzeństwo: zmarłych w dzieciństwie braci Witolda i Wacława (zm. 1897) oraz siostry: Marię i Julię (1885—1979), zamężną za Szymonem Jeleniewskim (1884—1913).
Ś. dzieciństwo spędził w Wilnie, gdzie uczył się w szkole elementarnej. Od sierpnia 1914 pracował w drukarni tamtejszego Zarządu Gubernialnego, ale już w listopadzie t.r. wyjechał do Kronsztadu, gdzie mieszkały jego siostry. Zatrudnił się tam w introligatorni sklepu papierniczego, a następnie w portowych zakładach remontowych jako ślusarz i rymarz. Równocześnie kontynuował naukę w Wieczorowym Gimnazjum im. Aleksandra III. Po zdaniu egzaminu z zakresu sześciu klas wstąpił jako ochotnik do armii rosyjskiej i służył w 285. zapasowym pp w Krasnym Siole (gub. piotrogrodzka). Po podpisaniu w marcu 1918 traktatu pokojowego w Brześciu wrócił do Wilna, gdzie od r. 1922 pracował w Urzędzie Pocztowym nr 1. Wstąpił do Związku Pracowników Poczt, Telegrafów i Telefonów i w jego okręgu wileńskim pełnił kolejno funkcje sekretarza, skarbnika i bibliotekarza. W r. 1927 zdał maturę w Gimnazjum Humanistycznym Tow. Rosyjskiego i podjął studia na Wydz. Humanistycznym USB, które jednak z powodu trudności finansowych przerwał po roku. Od lutego 1929 redagował w Wilnie przeznaczony dla pocztowców satyryczny dwutygodnik „Usterka”, a od stycznia do czerwca r.n. jego kontynuację, dwutygodnik „Komar”. Pracował następnie w urzędach pocztowych: od października 1932 w Dawidgródku (pow. łuniniecki), od kwietnia 1933 w Mirze (pow. nieświeski) i od stycznia 1935 w Lidzie. Interesując się historią Wilna i ziemi nowogródzkiej, gromadził materiały historyczne i biograficzne. W r. 1936 wszedł w skład redakcji miesięcznika „Ziemia Lidzka” i publikował w nim recenzje oraz artykuły biograficzne i krajoznawcze, m.in. Zamek Mirski (R. 2: 1937 nr 1-5). Przy lidzkim oddz. Polskiego Tow. Krajoznawczego założył w r. 1937 ośrodek muzealny. Prowadził w Lidzie kursy kulturalno-oświatowe Pocztowego Przysposobienia Wojskowego i z tego zakresu na odprawie działaczy Przysposobienia w Wilnie wygłosił 27 II 1938 referat Konkurs dobrego czytania książki (Lida 1939). Opublikował książki: Kościół farny w Mirze (Lida 1937), Dworek mickiewiczowski w Nowogródku (Lida 1939) i Powiat lidzki w latach 1917—1919 w świetle pamiętników Wandalina Szukiewicza (Lida 1939). Przygotowana przez Ś-ę monografia zamku w Mirze, z fotografiami Jana Bułhaka, zaginęła podczas drugiej wojny światowej.
W trakcie kampanii wrześniowej 1939 r., po wkroczeniu Armii Czerwonej, Ś. przedostał się do Republiki Litewskiej, gdzie 20 IX t.r. został internowany w obozie w Kołotowie pod Kownem. Do włączonego do Litwy Wilna wrócił 22 XII i w kierowanym przez Witolda Staniewicza „Kurierze Wileńskim” redagował satyryczną rubrykę „Szpilki”. Po aneksji Litwy przez ZSRR współpracował od sierpnia 1940 z „Prawdą Wileńską”, organem wileńskiego komitetu Komunistycznej Partii Litwy. W okresie okupacji niemieckiej, od czerwca 1941, pracował dorywczo, a po ponownym wkroczeniu Armii Czerwonej (13 VII 1944) publikował recenzje literackie we wznowionej „Prawdzie Wileńskiej”. W tym okresie rozpoczął gromadzenie materiałów historycznych o wileńskich cmentarzach.
W ramach tzw. repatriacji przybył Ś. w r. 1946 do Wrocławia. Był tam pracownikiem Urzędu Pocztowo-Telekomunikacyjnego nr 3 (do r. 1947), kierownikiem Pocztowych Zakładów Graficznych (do r. 1949) i kontrolerem w Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów (od r. 1954 Wojewódzki Zarząd Łączności). W l. 1948—50 współpracował z wydawanym w Warszawie i Poznaniu miesięcznikiem „Łącznik Pocztowy”. W r. 1955 powierzono mu organizację we Wrocławiu Muz. Poczty i Telekomunikacji; jego dyrekcję objął 1 IV 1956 i w oparciu o gromadzone zbiory urządzał liczne wystawy czasowe. Z zakresu historii poczty opublikował La premiėre réorganisation fondamentale des postes polonaises et les premiėres relations avec l’étranger (Berne 1956) oraz Szkice z dziejów poczty śląskiej (Hrubieszów 1957). Artykuły o podobnej tematyce ogłaszał w l. 1957—8 w krakowskim miesięczniku „Ziemia”. W r. 1958 uczestniczył w organizacji ogólnopolskiej wystawy 400-lecia Poczty Polskiej i napisał rozdziały dotyczące jej historii w l. 1914—45 do wydanej z tej okazji pracy 400 lat Poczty Polskiej (W. 1958). Historii poczty dotyczyły też kolejne książki Ś-i: Historiografia poczty polskiej (W. 1959), Dawne pieczęcie pocztowe wiek XVIII—XIX (Wr. 1962), Dawne szyldy pocztowe (Wr. 1963), Poczta polska w Stambule: 1766—1922 (W. 1963), Poczta Polska w Wolnym Mieście Gdańsku (Wr. 1964) oraz Poczta miejska miasta st. Warszawy 1915—1918 (W. 1965). W r. 1970 napisał wspomnienia Polska Poczta, Telegraf i Telefon na Dolnym Śląsku 1945—1970 (mszp. w Muz. Poczty i Telekomunikacji), a w r. 1972 Okruchy wspomnień: 1896—1972 (mszp. w posiadaniu rodziny).
Ś. interesował się też filatelistyką; należał do Polskiego Związku Filatelistów i był zwycięzcą konkursów filatelistycznych w kraju i za granicą. Opublikował monografię bibliograficzno-biograficzną Polska literatura filatelistyczna 1894—1951 (W. 1952) oraz Bibliografię filatelistyki polskiej (W. 1955), a także książki Stanisław Mikstein — nestor polskiej filatelistyki 1888—1956 (Wr. 1958) i Polska prasa filatelistyczna 1894—1962 (W. 1963). Kolekcjonował również ekslibrisy i zaprojektował własny znak własnościowy książki. Ogłosił pracę Ekslibrisy filatelistyczne (Wr. 1957) i album Motyw pocztowy w ekslibrisie (Wr. 1963). Współpracował z czasopismami: wrocławskim dziennikiem „Słowo Polskie”, poznańskim kwartalnikiem „Z otchłani wieków”, łódzkim kwartalnikiem „Biuletyn Filatelistyczny” i berlińskim „Sammler-Express”, a ponadto z warszawskimi: dwutygodnikiem „Filatelista”, tygodnikiem „Stolica” oraz miesięcznikami „Mówią wieki” i „Problemy”.
W r. 1965 przeszedł Ś. na emeryturę, ale nadal współpracował z Muz. Poczty i Telekomunikacji; opracował Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu. Informator (Wr. 1965) oraz Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu. Przewodnik (Wr. 1965). Od t.r. do śmierci był prezesem wrocławskiego koła Tow. im. Marii Konopnickiej, w którym organizował odczyty popularyzujące historię poczty i filatelistykę. Zgromadzone przez siebie materiały dotyczące Litwy i Wilna złożył w Zakł. Narodowym im. Ossolińskich; maszynopisy Cmentarz bernardyński w Wilnie (1969), Cmentarz bernardyński na Zarzeczu (1969) oraz Rossa — miasto umarłych. Groby zasłużonych (1970) przekazał także redakcji PSB. Od lutego 1973 do czerwca 1975 uczestniczył w inwentaryzacji zbiorów Muz. Poczty i Telekomunikacji. Efektem tych prac była książka Inwentarz pieczęci i stempli pocztowych w zbiorach Muzeum Poczty i Telekomunikacji we Wrocławiu (W. 1974). Współpracował z PSB, w którym opublikował 81 biogramów (w tym trzy jako współautor) osób związanych z Wileńszczyzną i historią poczty. Dla „Encyklopedii wiedzy o książce” (Wr. 1971) opracował hasła z zakresu drukarstwa i księgarstwa. Zmarł 13 VII 1975 we Wrocławiu, został pochowany na cmentarzu Świętej Rodziny (pole 5 rząd 13). Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (1958) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1960).
W małżeństwie ze Stefanią Zabłocką (1893—1973) miał Ś. synów: Jerzego (ur. 1926), plastyka, żonatego z Zofią Jakrzewską (1926—2011), historykiem sztuki i kustoszem Biblioteki Gdańskiej PAN, oraz Tadeusza (ur. 1928), leśnika.
Na wniosek Zarządu Głównego Polskiego Związku Filatelistów Poczta Polska opublikowała we wrześniu 1987, w cyklu „Wielcy filateliści”, kartę pocztową z podobizną Ś-i.
Encyklopedia filatelistyki, W. 1993; Słownik biograficzny filatelistów polskich, W. 1998; Wileński Słownik Biograficzny, Bydgoszcz 2008; Wincewicz T., Polskie znaki pocztowe, filatelistyka, historia i eksploatacja poczty polskiej. Bibliografia wydawnictw zwartych, Namysłów 2003; — Doroż K. i in., Sylwetki kolekcjonerów: Aleksander Śnieżko, „W kręgu ekslibrisu” 1980 nr 2 s. 13—15; Piotrowicz W., Nekropolia na skarpie Wilenki, „Magazyn Wil.” 2011 nr 10 s. 12—13; Przewoźnik A., Aleksandras Snežka — Vilniaus praeities pėdsakų ieškotojas w: Vilniaus Bernardinų kapinės. 1810—2010, Vilnius 2010 s. 15—19; Szostakowski J., Między wolnością a zniewoleniem: prasa w języku polskim na Litwie w okresie od września 1939 do 1964 roku, Wil.—W. 2004 s. 188; — „Filatelista” R. 9: 1962 nr 4 s. 75 (fot.); „Tyg. Wileńszczyzny” 2013 nr 3; — Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1975: „Biul. Filatelistyczny” [Ł.] R. 16 nr 4 s. 266 (fot.), „Biul. Filatelistyczny. Okręg Warsz.” nr 3, „Filatelista” R. 22 nr 16, „Słowo Pol.” nr 157 s. 2, „Tyg. Powsz.” nr 47 s. 3; — AP we Wr.: Dyrekcja Okręgu Poczty i Telekomunikacji we Wr., sygn. 967, 973; Arch. Muz. Poczty i Telekomunikacji we Wr.: sygn. 22/46 (teczka osobowa); B. Ossol.: rkp. 14506/II.
Marta Pękalska